ÇOCUKLARDA EKRAN BAĞIMLILIĞI
Günümüzde teknolojinin gelişmesiyle ekran bağımlılığı çocuklar üzerinde çok yaygın bir hale geldi. Günün çok büyük bir yüzdesini telefon, tablet veya televizyon üzerinde geçiren çocukların hem beyinsel hem dilsel hem de sosyal gelişimi oldukça zarar görmektedir.
Ekran bağımlılığı üzerinde dünyada oluşan pandemi salgınının da büyük bir etkisi vardır. Bu salgınla birlikte çocuklar okula gidemeyip evde teknolojik araçlarla derslere katılmaya başladı. Dışarıya çıkamadıkları için oyunlarını da teknolojik aletlerle oynamaya başladılar. Bu da günümüz çocuklarında ekran bağımlılığı veya bir başka adıyla teknoloji bağımlılığı sorununu gündeme getirdi.
Ekran bağımlılığının yarattığı en büyük sorunlardan biri çocuğun dil gelişimini olumsuz etkilemesidir. Ekran bağımlılığı bulunan birçok çocuk otistik semptomlar göstermektedir. Bu sebeple ailelerin ekran konusunda çok dikkatli olmaları gerekir. Sırf sakinleşmesi için, yemek yemesi için veya ebeveynin rahat hareket etmesi için çocuğa ekran verilmesi veya daha doğru bir tabirle çocuğun ekrana maruz bırakılması çocukta birçok hasara yol açabilmektedir.
Dünya Sağlık Örgütü 2018 yılında internet oyun bağımlılığını ruhsal bir hastalık olarak tanımladı. Şu anda günümüzde salgının da etkisiyle ekran bağımlılığının yaşı gittikçe düştü. Teknolojinin ilerlemesi ve her evde birçok teknolojik aletin olması da bağımlılığın artmasının sebeplerinden biridir. Ekran bağımlılığı olan veya düzeyi yüksek olan çocuklarda sosyal aktivitelere katılmada isteksizlik, özgüven eksikliği, içe kapanıklık gibi önemli sorunlar gözlenmektedir. Çocukların psikolojik ve sosyal gelişimi için ailelerin bu konuda dikkatli ve kontrollü davranmaları gerekmektedir.
Internet, oyun ve ekran bağımlılığı bazı insanlar tarafından bağımlılık olarak görülmemektedir. Bu yüzden de bağımlılık gittikçe artar. Çünkü bağımlılık olarak görmediklerinden bu konuda bir yardım almayı da düşünmez insanlar. Ancak Amerikan Psikiyatri Birliği bu rahatsızlığı DSM 5’e eklemiştir. Bu rahatsızlık özellikle 12 20 yaşları arasında görülmekteydi. Ancak günümüzün teknoloji ile artan ilişkisinden dolayı bu yaş aralığı gittikçe düşmüştür. Fakat yaşları kaç olursa olsun bu bağımlılık her çocuk için ciddi bir rahatsızlıktır.
EKRAN BAĞIMLILIĞIYLA BİRLİKTE GÖRÜLEN RAHATSIZLIKLAR
- Depresyon
- Dikkat eksikliği
- Anksiyete
- Kaygı bozukluğu
- Takıntılar
- Sosyal uyumsuzluklar
- Yeme bozukluğu
- Dilsel problemler
Ekran bağımlılığı olan çocuklar; televizyon, tablet veya telefon olmadan duramazlar, oyun oynamak yerine sürekli ekranla ilgilenmeyi tercih ederler ve aileleri ekran süresini kısıtlamaya kalktığında da çok zorluk çıkarırlar. Bu tarz durumlarla karşılaştıklarında ailelerin bir uzmandan yardım almaları gerekir.
EKRAN BAĞIMLILIĞININ ZARARLARI
- Ekran bağımlılığı olan çocuklar diğer çocuklara göre daha fazla stresli olurlar. Bu da çocukların hafıza problemi yaşamasına sebep olur.
- Ekran bağımlılığı planlama ve dürtü kontrolünü olumsuz etkiler.
- Çocuklarda dikkat süresi azalır.
- Küçük çocuklarda dil geriliğine sebep olur.
- Ekran bağımlılığı olan çocukların akademik başarıları da azalır.
- Bu çocukların sosyal ilişkileri zayıftır ve bununla birlikte özgüven eksikliği de bu çocuklarda görülür.
- Ekran bağımlılığına sahip olan çocuklarda yalan söyleme ve şiddet içerikli davranışlar da görülür.
- Ayrıca bu çocukların problem çözme becerileri zayıftır.
- En önemlisi de aşırı ekran çocuğun beynine zarar verir. Bu sebeple aileler özellikle küçük yaştaki çocuklar için ekran konusunda çok dikkatli olmalıdırlar.
EKRAN BAĞIMLILIĞININ BEYNE ETKİSİ
Yapılan araştırmalar sonucunda, internet bağımlılığının beyinde yapısal ve fonksiyonel değişikliklere neden olduğu tespit edilmiştir. Bu değişimler özellikle; duygu, dikkat, bilişsel kontrol ve karar verme gibi süreçleri içermektedir.
Araştırmalar, internet ve oyun bağımlılığının beyin bölgelerinin hacminde azalmalara neden olduğunu göstermektedir. Yürütme işlevlerinin yapıldığı ön lob etkilenen alanlar arasında bulunmaktadır. Buna ek olarak azalan beyin hacmi, dürtüsel davranış mekanizmalarını da etkilemektedir. Ayrıca internet bağımlılığından dolayı görülen zararın empati ve kıyaslama becerimizi etkilediğini ve bu sebeple de duygusal, agresif davranışlara neden olup sosyal ilişkilerimize zarar vermektedir.
EBEVEYN NE YAPMALI?
- Öncelikle ailelerin ekran süresini kısıtlı bir şekilde çocuğa vermeleri gerekir. Çocuk kendi planını bilip uydukça ekrana olan maruziyeti de kontrol altında tutulmuş olur.
- Aile bireyleri evin içinde iletişim halinde olmalıdır. Ekranı çocuktan alıp çocuğu tek başına bırakmak da başka olumsuz durumlara yol açar.
- Ayrıca ebeveynlerin de bu konuda çocuklara örnek olmaları gerekir.
- Çocuğa bazı sorumluluklar vererek ekran süresi daha da kısaltılabilir.
- Çocuğunuza karşı olan beklentilerini ona net bir şekilde belirtin ve onu desteklemeye özen gösterin.
- Eğer ki çocuğunuzda ekran bağımlılığının yanında başka psikolojik problemler de ortaya çıktıysa aile desteği yeterli gelmeyecektir. Bu sebeple en kısa sürede bir uzmandan yardım alınması gerekir.
ÇOCUĞUNU EKRANA MARUZ BIRAKMA!
