EMDR ‘ın Türkçe açılımı Göz Hareketleriyle Duyarsızlaştırma ve Yeniden İşlemedir. Bireylerin olumsuz yaşam deneyimleri sonucunda oluşan semptomlarının iyileşmesinde ve duygusal sıkıntılarından kurtulmalarında etkili olan bir psikoterapi yöntemidir.
EMDR terapinin keşfedilmesi, 1987 yılında Amerikalı psikolog Dr. Francine Shapiro tarafından gerçekleşmiştir. Shapiro, göz hareketlerinin rahatsızlık veren düşüncelerin etkisini azaltabileceğini tesadüfen keşfetmesi ile ortaya EMDR terapi yöntemi çıkmıştır. Bu yöntemi ilk olarak geçmişte travma yaşamış kişiler üzerinde deneyip yöntemin başarılı olduğunu gördükten sonra bilimsel çalışmalarını yapmaya başlamıştır. 1987 yılından bu yana EMDR yöntemi Dünyadaki birçok araştırmacı tarafından test edilip faydaları bilimsel çalışmalarla kanıtlanmıştır.
Terapist, danışanın beyninin her iki yarım küresine uyarı gönderir ve bu şekilde bireyin zihninde yer alan anılarına ait bilgileri yeniden işler. Bu terapi yöntemiyle rahatsızlıkların, duygusal sıkıntıların, sorun yaratan düşünce ve davranışların ortadan kaldırılması mümkündür.
Geçmişte yaşadığımız olumsuz hayat tecrübeleri bize zorlu süreçler yaşatabilir. Yaşadığımız herhangi olumsuz durumlar, duygusal sıkıntılar zihnimizde yer edinip günlük yaşamımızı da olumsuz etkileyebilir. EMDR terapi yöntemiyle geçmişte yaşadığımız olumsuz anılar, duygusal sıkıntılar ve rahatsızlık veren düşünceler terapist eşliğinde zihnimizde yeniden işlenir. Bu terapi yönteminde yaşadığımız duygusal sıkıntıların kaynağının geçmişteki anılarımızdan kaynaklandığı savunulur. Böylelikle bu anıların hangi anılar olduğu saptanarak anılara verilen tepkiler değiştirilerek oluşan rahatsızlık giderilir.
“EMDR DANIŞANDA RAHATSIZLIĞA NEDEN OLMAZ BASİT BİR İFADEYLE RAHATSIZLIĞI GİDERİR.”
EMDR TERAPİSİ UYGULAMASI
EMDR terapisinde hipnoz veya ilaç tedavisi kullanılmaz. Ayrıca danışanların bilinci açıkken uygulanan bir terapi yöntemidir. Diğer psikolojik terapi yöntemlerinde olduğu gibi bu terapi yönteminde de ilk aşama danışan ve terapist arasında terapötik ilişkinin kurulmasıdır.
Terapötik ilişki kurulduktan sonra ilk aşama; danışanın olumsuz izler taşıyan bir anıyı zihninde canlandırmasıdır. Ardından gözler sağdan sola hareket ettirilerek beynin yarımkürelerine çift yönlü uyaran verilir. Uyaranlar farklı duyulara gönderilir. Uyaranlar, gözleri sağa sola hareket ettirerek, kulaklıkla ses verilerek veya danışanların ellerine titreşim verilerek dokunma şeklinde gönderilmektedir. Hem zihinde canlandırılan anı hem de verilen uyarılar sonucunda danışanın hissettiği duygular üzerine yoğunlaşılır.
Uyaran aşamasından sonra rahatsızlık veren olumsuz anıların yerine yeni işlemlenmiş olumlu bilgiler konulur. Amaç duygusal sorunlara yol açan bilgi ve deneyimlerin yerini olumlu bilgilerin donatılmasıdır. Yeni olumlu bilgiler eşliğinde rahatsızlık tedavi edilmiş olur. Ayrıca bu terapi yöntemiyle bireyin psikolojik sağlamlık seviyesi arttırılır ve bireyin gelecekte bu rahatsızlıklarla ilgili sorun yaşaması engellenir.
EMDR TERAPİ AŞAMALARI
EMDR terapisinde 8 aşama ile birlikte geçmiş zaman, şimdiki zaman ve gelecek zaman olmak üzere 3 yönlü bir süreç uygulanır. Bu aşamalardaki amaç; geçmişte yaşanan anıların yeniden işlenip yerine olumlu bilgiler donatılarak danışanın olumsuz deneyimlerine karşı duyarsızlaştırılması, danışanın bugün yaşadığı semptomların tedavi edilmesi ve gelecekte yaşayacağı benzer sorunlara karşı psikolojik sağlamlık seviyesini arttırmaktır.
1.Danışan geçmişi: İlk aşamada danışanın geçmişi sorgulanır ve olumsuz duygu ve düşüncelerin kaynağı olan anı bulunur. Ardından terapi sonucunda kazanılması gerektiği düşünülen hedefler belirlenir. Terapist tarafından bir tedavi planı oluşturularak EMDR terapisinin ilk aşaması gerçekleştirilmiş olur.
2. Hazırlık: Bu aşamada ise terapist danışana tedavi planını aktarır. Terapinin aşamalarından bahseder ve terapi süreci hakkında danışanı bilgilendirir. Terapist, danışanı terapi sürecine hazır hale getirir.
3. Değerlendirme: Değerlendirme aşamasında terapist danışanın hedef anısını temsil eden resmi, bu anıyla ilgili inancını, duygularını, hislerini anlamaya çalışır. Devamında danışanın bu olumsuz duygu ve düşüncelerin yerine arzuladığı pozitif inancını belirlemesine yardımcı olur.
4. Duyarsızlaştırma: Bu aşama; danışanın hedef anısını temsil eden resme odaklanarak bu resimle ilgili negatif duygularını yaşaması ve bu yaşadığı duyguların bedeninde yarattığı değişime yoğunlaşması ile başlar. Bu zihin sürecinden sonra danışan zihnini serbest bırakır.
Danışan bu zihin sürecindeyken aynı zamanda terapistin iki yöne hareket ettirdiği parmağını takip eder. Danışanın zihninden geçenlere ve göz hareketlerine aynı anda dikkatini vermesi beyninin her iki yarım küresini de harekete geçirmesini sağlar.
Terapist her aşamadan sonra, danışana zihninden geçenleri sorar. İşlemleme sürecini kontrol eder ve tüm süreçte danışana rehberlik eder. Bu aşamaya kadar olan işlemler anıların danışan üzerindeki etkisi hafifleyinceye ve anı ile danışan arasında pozitif düşünceler bağlantısı kuruluncaya kadar aynı şekilde devam eder. Danışan bu seanslarda terapist tarafından yönlendirilir. Terapist bu seanslarda danışan için yol gösterici, rehber konumundadır. Bu pozitif düşünce bağlantısı kurulduktan sonra terapi süreci yeniden yapılandırma aşamaları ile devam eder.
5. Yerleştirme: Danışanın anılar üzerinde kurduğu pozitif düşüncelerinin pekiştirilmesi amacıyla yerleştirme setleri uygulanır.
6. Beden tarama: Bu aşamada ise danışanın terapi sürecinde anı ile ilgili rahatsızlık duyduğu fiziksel ve somatik bir durum varsa yeniden işlenmesi sağlanır.
7. Kapanış: Terapist bu aşamada danışana geri bildirimler verir. Danışanı rahatlatma amacıyla bazı teknikler uygulanır. Terapist danışana terapi sürecinin ardından neler olacağı hakkında bilgilendirme yapar. Ayrıca olabilecek tepkiler ile ilgili notlar alıp terapiste geri bildirim vermesini ister.
8. Yeniden değerlendirme: Bu seans bir önceki seansı değerlendirme seansıdır. Bu seans, terapi sürecinde belirlenen amaca ulaşıp ulaşılmadığını kontrol etme amacıyla uygulanır. Danışan terapiste aldığı notlar ile ilgili geri bildirim verir. Terapist bu geri bildirimleri değerlendirir. Değerlendirme sürecinin ardından olumsuz sonuçlar ortaya çıkmaya devam ediyorsa terapi süreci devam eder. Olumlu sonuçlar elde edilmişse başka anılar üzerinde çalışılır.
Terapinin 8 aşaması bittikten sonra geçmişte yaşanan olumsuz deneyim ve anıların danışanın duygu, düşünce ve davranışlar üzerindeki etkisi büyük oranda kaybolmaktadır. Terapinin son aşaması olan yeniden değerlendirme aşamasında bu değişimin kalıcı olup olmadığı kontrol edilerek değişim pekiştirilmiş olur. Mantıklı bir zihin çarpıtılmış düşünce ve çarpıtılmamış düşünce arasındaki farkı bilir. EMDR yöntemiyle danışanın bu çarpıklığı görmesi sağlanır. Ayrıca danışanın daha doğru düşünmesini sağlamak da bu yöntemin faydalarından biridir.
Bu adımdan sonra terapi sürecinin gelecekle ilgili olan kısmına adım atılmış olur. Gelecekle ilgili olan aşamada danışanın travmatik deneyimler karşısında vereceği olumsuz tepkiler olumluya çevrilir. Terapist danışandan daha önce belirlenmiş tetikleyici bazı durumlar için arzu ettiği davranışları belirlemesini ister. Terapist ve danışan birlikte arzu edilen davranışlar için bazı senaryolar hazırlarlar. Danışana bu senaryoları adım adım hayal kurarak yaşatır ve rahatsızlık verilen noktalarla karşılaşıldığında danışanın zihninde tepkiler, arzu edilen tepkilerle işlemlenir. Bu süreçte gerekirse danışana yeni bilgi ve beceriler kazandırılır. Bu sayede danışan daha önce karşılaştığı problemlerle gelecekte karşılaştığında bu sorunlarla baş etmesi için hazırlıklı hale gelmiş olur.
“EMDR YÖNTEMİNİN BAŞARISI DANIŞANIN BUNLARDAN KURTULMASINI SAĞLAMASINDA YATAR.”
EMDR TERAPİ SÜRESİ
EMDR terapinin uygulama süresi diğer terapilerde olduğu gibi danışanın kendisine, yaşadığı sorunun boyutuna, semptomların ne derecede olduğuna bağlı olarak değişmektedir. EMDR terapi normal şartlarda kısa süreli terapi olarak literatürde geçmektedir. Ancak bu terapi yöntemi bazı danışanlarda çok kısa sürede etkisini gösterirken bazı danışanlarda bu süreç uzayabilmektedir.
EMDR TERAPİ KİMLERE UYGULANIR?
EMDR terapi için belirli bir yaş aralığı veya cinsiyet yoktur. Her yaştan ve her cinsiyetten birey için uygun bir yöntemdir. Ancak sadece çocuklar için uygulama sürecinde terapisttin çocuklar üzerine uygulamalı eğitim almış olması gerekmektedir.
Bu yöntem çoğu psikosomatik veya psikolojik rahatsızlıklarda tedavi amaçlı kullanılmaktadır. Şimdi bu rahatsızlıklar için birkaç örnek verelim :
- Kaygı bozuklukları
- Fobi
- Cinsel veya fiziksel taciz
- Yas
- Migren
- Depresyon
- Yeme bozukluğu
- Kronik ağrılar
- Stres bozukluğu
- Performans kaygısı
- Fibromiyalji.
TEKRARLANMA OLASILIĞI NEDİR?
EMDR terapi yaşanılan kötü olay veya travmaların unutulması amacıyla kullanılmaz. EMDR terapide bireylerin yaşadıkları travmatik anıları üzerine yoğunlaşıp çalışılır. Amaç yaşanılan olumsuz deneyimlerin yarattığı psikolojik sorunların, duygusal sıkıntıların giderilmesidir. Bu terapi ile birey anılarını hatırlarlar ancak daha önce olduğu gibi bu anıyla ilgili olumsuz tepkiler, duygusal sıkıntılar ve travmatik reaksiyonlar göstermez.
