BİLİŞSEL DAVRANIŞÇI TERAPİ NEDİR?
Bilişsel Davranışçı Terapi (BDT) kişilerin olayları ve durumları algılama, anlamlandırma ve yorumlama süreçleri ile davranışlarını ele alan ve duygu ve düşünceleri olumlu yönde değiştirmeye çalışan bir psikoterapi türüdür. İnsan davranışını ve duygularını inceleyen psikolojik modellerden yararlanılarak geliştirilmiş bir yöntemdir. BDT, düşüncelerimizin duygularımız, davranışlarımız ve bedensel tepkilerimizi yönettiğini savunur. Bu sebeple de terapi sürecinde bireylerin düşüncelerine yoğunlaşılır. BDT ile bireylere çeşitli terapi teknikleri aracılığıyla daha nesnel, gerçekçi düşünme yetisi kazandırılır.
BDT günümüzde en güçlü bilimsel desteğe sahip terapi yaklaşımı olarak kabul edilir. Bunun nedeni; yöntemleri 1960’dan itibaren klinik araştırmalarla sınanmış olmasıdır. Bu araştırmalar sonucunda BDT yöntemiyle tedavi sonrası kişinin yaşadığı sorunlara geri dönüşün olmadığı ve tedavinin kalıcı olduğu ortaya çıkmıştır.
BDT’NİN AMACI
BDT’nin hedefi bireye olumsuz durumlarda başa çıkabilmesi için beceriler kazandırmaktır. Terapist ve danışanın birlikte çalıştığı bir terapi yöntemdir. Bu terapi yönteminde gerek aldığı ödevlerle gerek tekniklerle danışan da seanslarda aktif rol alır.
Seans sırasında öğrenilen uygulama ve beceriler seanslar arasında danışana ödev olarak verilir. Bu da seansta öğrenilen bilginin beceriye dönüşmesini sağlar. Ayrıca becerilenin kalıcılığı üzerinde de önemli rol oynar.
BDT kaygı oluşturan durumları hedef alarak sıkıntıyı azaltmayı, düşünce biçimlerini yeniden gözden geçirmeyi ve kaygıyı azaltmada yardımcı olacak yeni stratejiler öğretmeyi amaçlayan bir psikoterapi türüdür.
“OLAYLARI OLDUĞU GİBİ DEĞİL OLDUĞUMUZ GİBİ GÖRÜRÜZ.”
BİLİŞSEL VE DAVRANIŞÇI
Bilişsel teori; inanç sistemlerinin oluşmasında çocukluk çağındaki deneyimlerin etkili olduğunu savunur. Çocukluk çağında yaşadığımız olaylardan edindiğimiz bilgilerin inanç sistemimizi oluşturduğunu savunur. Bu inanç ve düşüncelere bilişsel teori “şema” adını verir. Şema, bireylerin bir durumu açıklamalarına yardımcı olan, durumu algılamalarını sağlayan ve bu duruma bir cevap oluştururken deneyimleri merkez alan örüntünün tamamıdır. Psikolojik bozuklukların da bu örüntünün içindeki olumsuz kalıplardan kaynaklandığı savunulur.
Davranış tedavisi ise; öğrenme ilkelerinin davranış bozukluklarının analiz ve tedavilerine sistematik bir biçimde uygulanışı olarak tanımlanmaktadır. Doğrudan uyumsuz davranışlarla ilgilenen bir tedavi şeklidir. Bu tedavi yönteminde bireye bir durumla karşılaştığında kaçmak yerine o durumla savaşarak durumun içerisindeki kaygıyla baş etmenin yöntemleri aktarılır.
BDT KİMLERE UYGULANIR?
BDT terapi yönteminin uygulandığı birçok rahatsızlık vardır. Şimdi bu rahatsızlıklara birkaç örnek verelim:
- Yaygın anksiyete bozukluğu
- Obsesif kompulsif bozukluk
- Travma sonrası stres bozukluğu
- Depresyon
- Cinsel işlev bozuklukları
- Fobiler
- Bipolar bozukluk
- Alkol ve madde kötüye kullanım
- Çift ve aile terapileri
- Yeme bozuklukları
- Uyku bozuklukları
- Kişilik bozuklukları
SEANSLARDA BDT İLE NASIL ÇALIŞILIR?
BDT iki temel ilkeye dayanır: Birincisi; bilişlerimiz, duygu ve davranışlarımız üzerinde etkili olması ve ikincisi de; davranışlarımız, düşünce şeklimizi ve duygularımızı etkilemesidir. Bu iki ilkeyi temel alarak BDT, olayları düşünme ve yorumlama şeklimizin nasıl davrandığımızı ve nihayetinde nasıl hissettiğimizi etkilediği temelinde çalışır.
Bireyler genelde terapi öncesinde içsel süreçlerinin bir kısmının farkında olmaz ve aldıkları terapi desteği ile oluşan bilinçli çabayla, bunların bir kısmına ulaşabilir veya farkına varabilir. BDT’nin en önemli özelliği ve onu diğer terapi türlerinden ayıran bir diğer özelliği, seanslarda terapist ve danışanın seans içerisinde eşit derecede aktif olması ve iş birliği içinde çalışmasıdır. Terapist ve danışan değiştirilmesi hedeflenen düşünce ve davranışları birlikte belirler, değişim için kullanılacak yöntemleri birlikte seçer ve planlarlar.
Ayrıca BDT’de; danışanları değerlendirme, tedavi hedefleri oluşturma, terapi planlama ve iyileşmeyi değerlendirme yöntemleri net ve kesin tanımlanmıştır. Terapist, terapinin ne işe yaradığını ve danışanın süreçten ne kadar faydalandığını düzenli olarak değerlendirir. Değerlendirmenin sonucuna göre uyguladığı yöntemi de değiştirebilir. Terapinin başında, terapi süresince ve terapi sonunda değerlendirmeler yaparak danışanın terapi sürecinden ne kadar faydalandığı anlaşılır.
BDT’de UYGULANAN TEKNİKLER
Bilişsel davranışçı terapinin asıl hedefi negatif düşüncelerimizi tespit ederek duygularımıza olan etkisini inceleyip düşüncelerimizi daha pozitif düşüncelerle değiştirmektir. Bu amaçla kullandığı bazı teknikler vardır.
Günlük tutma: bu yöntem sayesinde danışanın davranışlarına, duygu ve düşüncelerine olan farkındalığı artar.
Farkındalık egzersizleri: bu teknik ile danışan yanlış düşüncelerine yoğunlaşarak bu düşüncelerin doğruluğunu sorgular.
Rahatlama egzersizleri: bu yöntem de bireyin düşünce ve davranış şekillerine odaklanmasını sağlayan bir diğer yöntemdir. Bu yöntemde danışan sosyal, fiziksel ve düşünme egzersizleri yapar.
Ödevler: BDT ‘de en çok kullanılan tekniklerden biridir. Bu ödevlerde danışandan terapideki kazanımlarını hayata uygulanması istenir.
Maruz bırakma: bu yöntemde danışanın korktuğu bir duruma, bir eşyaya karşı maruz bırakılması uygulanır. Örneğin köpek fotoğrafından korkan bir danışanın korkusunu yenebilmesi için danışana köpek fotoğrafı gösterilir.
BDT ile birlikte bireyler ilaç tedavisi de alabilir. İlacın gerekli olup olmadığına terapistiniz karar vererek sizinle bu durumun avantaj ve dezavantajlarını konuşur. Bazı durumlarda ilaç tedavisi gerekmediği gibi bazı durumlarda ilaç tedavisi tedavinin sağlıklı bir şekilde ilerlemesini kolaylaştırabilir.
“KORKULARINIZI VE KAÇINMALARINIZI YENMENİN EN İYİ YOLU ONLARLA YÜZLEŞMEKTİR.”
